|
Kwieciszewski Odział Powstańczy 1918-1919 |
||||
| W tym roku mija 90 rocznica wybuchu Powstania Wielkopolskiego, wielkiego zrywu niepodległościowego, który przyniósł upragnioną wolność Wielkopolsce i Kwieciszewu po przeszło 100 letniej niewoli. Wybuch powstania poprzedziło odzyskanie w dniu 11 listopada 1918 roku przez Polaków zamieszkujących tereny Królestwa Polskiego i Galicji niepodległości. Wybicie się na podobne pozycje nie dane było jednak naszym rodakom zamieszkującym ziemię zaboru pruskiego do którego należała ziemia mogileńska i samo Kwieciszewo, ponieważ na mocy układu z Compiegne pozostawały one w granicach państwa Niemieckiego. W zaistniałej sytuacji stało się jasne, że o niepodległości ziem polskich zaboru pruskiego nie zdecydują mediacje, lecz powstanie zbrojne. Wybuch Powstania Wielkopolskiego poprzedziło ważne wydarzenia, które dało pretekst do wzajemnego starcia zbrojnego. Było ono związane z przyjazdem Ignacego Jana Paderewskiego do Poznania. Ten słynny artysta cieszył się wielką popularnością w Wielkopolsce. Ceniono go nie tylko za osiągnięcia muzyczne, ale przede wszystkim za wybitne zasługi na polu walki o odbudowę niepodległego państwa polskiego. Rząd niemiecki, obawiając się politycznych skutków tej wizyty, kategorycznie zabronił wjazdu Paderewskiego do Poznania. Zakazu nie przestraszył się ani Paderewski, ani polscy mieszkańcy Poznania. Dnia 26 grudnia 1918 roku miasto udekorowano chorągwiami polskimi i alianckimi. Niemcy dzień później 27 grudnia 1918 roku odpowiedzieli pochodem przez miasto, podczas którego żołnierze zrywali i profanowali chorągwie polskie oraz demolowali polskie lokale. Te antypolskie prowokacje wyzwoliły inicjatywę poszczególnych dowódców oddziałów powstańczych, padły pierwsze strzały. Pierwsze dni walki powstańczej skończyły się zdobyciem Poznania. Walki tam prowadzone znalazły natychmiastowy oddźwięk w całej Wielkopolsce. W wielu miastach przystąpiono do wypierania i rozbrajania Niemców, oraz przejmowania urzędów cywilnych przez Polaków. Powstanie wielkopolskie dotarło do ziemi mogileńskiej w pierwszych dniach stycznia 1919 roku. 1 stycznia 1919 roku wyzwolono m.in. Mogilno, Wylatowo, Gębice i Kwieciszewo. W tym niepodległościowym zrywie brali też udział mieszkańcy Kwieciszewa i okolicznych miejscowości. Wystawili oni odział powstańczy pod dowództwem komendanta Michała Badyny. Nasz oddział brał udział w walkach o Strzelno, Inowrocław, oraz Łabiszyn. Tak oto działania tego oddziału relacjonował sam jego komendant w spisanych przez siebie w kilka lat po powstaniu wspomnieniach: ,,My powstańcy zorganizowaliśmy się 26.12.1918 r. Do oddziału zapisało się 107 młodszych i starszych. Dowódcą oddziału wybrany Badyna Michał. Od tego dnia żeśmy stali na straży, bo w Strzelnie było dużo Grenszucu, toteż wysłane pod las patrole patrolowały cały skraj lasu, a także Kopce i Czerniak. Reszta czuwała w kwaterze na Sali p. Szwartza i czekała na rozkazy. 01.01.1919 r. wieczorem obradowaliśmy co dalej robić, bo już 28.12.1918 r. oswobodzone było Gniezno. Żeśmy się umówili, że rano pojedziemy do Mogilna po bliższe informacje. Rychło rano 02.01.1919 r. pojechali do Mogilna furmanką Rosiński Antoni i Badyna Michał. W Mogilnie na rynku powiewały polskie chorągwie i były 2 odziały – wrzesiński i gnieźnieński, toteż my pospiesznie udaliśmy się po broń. Dostaliśmy 7 karabinów i kupiliśmy polskie odznaki biało-czerwone kokardy. Potem ruszyliśmy do Kwieciszewa, gdzie wszyscy czekali na rozkazy. Wjeżdżając do Kwieciszewa żeśmy wołali ,,Niech żyje Polska”. Rosiński pojechał do trębacza żeby trąbił na alarm, a ja pośpieszyłem do domu, aby chorągiew polską, którą miałem uszytą zabrać, a potem na rynek do szeregu. Tam sformowałem i podzieliłem grupy, aby u Niemców szukać za bronią. Reszta z inwalidami i starszymi obsadziła Pocztę z telefonem, wyloty dróg w Kwieciszewie, dworzec, mosty kolejowe i inne miejsca. Do południa wszystko było, a o pierwszej godzinie przyjechały oddziały gnieźnieński i września. Wówczas ruszyliśmy na odbicie Strzelna. Potem nasz oddział wrócił do Kwieciszewa i był gotowy na wezwanie do pomocy przy oswobadzaniu dalszych miast i okolic. Piątego stycznia 1919 r. dostaliśmy wezwanie z Mogilna na zdobycie Inowrocławia. Wieczorem żeśmy ruszyli do Mogilna furmankami tam dostaliśmy broń i koleją pojechaliśmy do Pakości. Nad ranem zeszliśmy z kolei i pieszo, przez pola ruszyliśmy do Inowrocławia. Niemcy nas ostrzeliwali, ale dotarliśmy do saliny, gdzie jeszcze Niemcy byli i żeśmy ich wygonili i obsadzili salinę, po czym wywiesiliśmy polską chorągiew. Tam czekaliśmy na dalsze rozkazy i dostaliśmy rozkaz jechać do Jaksic, aby tam pomóc zabezpieczyć dworzec kolejowy i szosę z Bydgoszczy. Tam trzymaliśmy wartę do rana, a w Inowrocławiu były prowadzone pertraktację z Niemcami. Rano 07.01.1919 r. żeśmy wrócili do Inowrocławia i tutaj poborowi z oddziału poszli do koszar i z nimi dowódca oddziału gębickiego. Reszta oddziału z Gębic przyłączyła się do mojego i razem ruszyliśmy do oswobodzenia Barcina, Łabiszyna i okolic. 11.01.1919 r. w Barcinie oddział otrzymał rozkaz zabezpieczyć szosę do Łabiszyna. Odesłano nas do Kani, a oddział barciński wrócił do Barcina. Miejscowość Kania leży nad szosą Barcin-Łabiszyn. Stamtąd wysyłałem posterunki w stronę Łabiszyna i Lubostronia. Całą noc staliśmy na warcie, a rano przybyło więcej oddziałów i ruszyliśmy na zdobycie Łabiszyna. Po odbiciu Łabiszyna oddziały zostały włączone w odcinek 2 Inowrocław Frontu Północnego pod dowództwem pułkownika hrabiego Ignacego Mielżyńskiego. 22.01.1919 r. dostałem rozkaz wygonić Niemców zza Noteć, bo tam przy moście Niemcy się zbrojnie usadowili. Wyruszyliśmy w szyku bojowym szosą w stronę mostu, gdy nas Niemcy zauważyli i dali ognia z armat, musieliśmy się cofnąć do lasu i posuwaliśmy się wzdłuż rzeki. W międzyczasie do mostu podjechała nasza armata i dała ognia. Niemcy zaczęli uciekać w stronę Bydgoszczy, a myśmy ich gonili do Złotnik. Potem nasz oddział wysłano na wypoczynek do Łabiszyna, lecz dostaliśmy rozkaz służby na straży nad Notecią przy moście. Pod dowództwem hrabiego Mielżyńskiego, odcinek 2 Inowrocław, pełniłem służbę do 18.02.1919 r. Potem byliśmy zwolnienie i jeszcze jakiś czas pełniliśmy służbę na miejscu w Kwieciszewie.
Powstańcy z bronią w ręku przy oswobodzeniu miast i okolic z Kwieciszewa : 1. Badyna Michał – dowódca oddziału 2. Rosiński Antoni – komendant miejscowy 3. Wegner Andrzej 4. Jankowski Wincenty 5. Jankowski Kazimierz 6. Derecki Jan 7. Radomski Józef 8. Wojciechowski Stanisław 9. Gajewicz Franciszek 10. Chojnacki Józef 11. Rejnowski Edmund 12. Kasprowicz Jan 13. Rejnowski Franciszek 14. Derecki Stanisław 15. Mądry Jan 16. Chudziński Wincenty 17. Adamczyk Jan 18. Wysocki Kazimierz 19. Nawrocki Leon 20. Jankowski Władysław 21. Olejniczak Józef 22. Wędzikowski 23. Zieliński 24. Łożyński Franciszek 25. Gajewicz Kazimierz 26. Jankowski Władysław 27. Rosiński Jan 28. Wielich Józef 29. Gajewicz Stanisław 30. Plewiński Ignacy 31. Rożek Ignacy 32. Bultrowicz Wawrzyn 33. Kozłowski Władysław 34. Kozłowski Wincenty 35. Malendowicz Stanisław 36. Pokorski Franciszek 37. Krygier Ignacy 38. Kwiatkowski Ignacy 39. Kaptur Józef 40. Redmann Michał 41. Muzyk Franciszek 42. Wojtaszak Jan 43. Lewandowski Sylwester 44. Rybicki Jan 45. Franciszczak Piotr 46. Majchrowicz Kazimierz 47. Paradziński Michał 48. Witt Ludwig 49. Gajewicz Leon 50. Banach Michał 51. Basiński Wojciech
z Kunowa: 1. Pieczyński Jan 2. Domański Franciszek 3. Stawski Władysław 4. Nowakowski
Gębice z bronią w ręku:
1. Jankowski Stanisław 2. Oborski Aleksander 3. Jurga Jan 4. Łagiewski Mieczysław 5. Łuczak Maks 6. Kowalski Dionizy 7. Kowalski Stefan 8. Ostrowski Franciszek 9. Ostrowski Piotr 10. Hanczewski 11. Gust
Przy oswobadzaniu Poczty, Telefonów, mostów i Dworca w Kwieciszewie: 1. Derecki Franciszek 2. Pilachowski Franciszek 3. Urbański Józef 4. Joszcz Stanisław 5. Lisiecki Jan 6. Głowacki Stanisław 7. Glanc Jan 8. Rakowski Bonifacy 9. Szwartz Jan 10. Gałęzewski Niepomucyn 11. Gajewicz Stanisław 12. Głowiński Wincenty 13. Warda Michał 14. Woźniak Antoni 15. Gajewicz Franciszek 16. Łuczak Antoni 17. Pawlak Marcin 18. Kwiatkowski Szczepan 19. Basiński Józef 20. Głowacki Wincenty 21. Gałęzewski 22. Zawierucha Władysław 23. Sternalski Stefan 24. Nowacki Walerian 25. ks. Ignacy Wachowiak 26. Nowacki Wojciech 27. Jędrzejewski Piotr 28. Stawski Stanisław 29. Bogusławski Józef 30. Kotarski Antoni 31. Borowski Germann 32. Burzyński Kazimierz 33. Górski Jan 34. Banach Andrzej 35. Płotkarski 36. Brzeziński Jako posłańcy 1. Rosiński Bolesław 2. Kotarski Franciszek 3. Lewandowski Szczepan Powstanie wielkopolskie trwało do 16 lutego 1919 roku zakończyło go podpisanie układu o zawieszeniu broni w Trewirze. Rozejm ten przyniósł upragnioną wolność mieszkańcom Wielkopolski i naszemu Kwieciszewu. Za wolność tych ziem zapłaciło życiem około 2 tysięcy powstańców. Niech zbliżająca się 90 rocznica wybuchu Powstania wielkopolskiego i wyzwolenia Kwieciszewa, będzie wyrazem naszej pamięci o tych dzielnych ludziach, którzy dla umiłowanej Ojczyzny oddali to co mieli najcenniejszego - swoje własne życie. Chwała bohaterom.
Opracował: Maciej Gajewicz
|
